I. Krótka ballada o trzech rzekach
(tytuł oryginału - hiszp. "Baladilla de los tres ríos")
Rzeka Gwadalkiwir przepływająca przez Kordobę.
Rzeka Gwadalkiwir i Złota Baszta w Kordobie.
Rzeka Gwadalkiwir przepływająca przez Grenadę.
Dla Salvadora Quintero
Rzeka Gwadalkiwir[1] płynie
wśród pomarańczy i oliwek.
Biegną dwie rzeki Grenady
od śniegów po pszenic łany.
Ach, moja dawna miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
Gwadalkiwiru leniwe wody
mają czerwono-ceglaste brody.
Dwie rzeki mojej Grenady:
jedna łzy roni a druga krwawi.
Ach, utracona miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
W Sewilli są wodne szlaki
po których żeglują statki;
Westchnień tylko ton łzawy
Grenady płynie wodami.
Ach, moja dawna miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
Gwadalkiwiru basztę smukłą
wiatr z gajów cytrusowych muska.
A Darro i Genil,[2] wieżyczki małe,
leżą tam pośród wód zmartwiałe.
Ach, utracona miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
Czy widzisz to, że woda niesie
daremnych moich żalów wiecheć!
Ach, moja dawna miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
Nieś kwiat pomarańczy, nieś oliwek grona,
nieś je Andaluzjo, nieś do samego morza.
Ach, przebrzmiała miłości,
w mym sercu już nie gościsz!
II. Wiersze o cyganach Siguiriya (Poema de la siguiriya gitana)
Dla Carlosa Morla Vicuna
Pejzaż
(tytuł oryginału - hiszp. "Paisaje")
Gaj oliwny - obraz Vincenta van Gogha, 1889.
Jak
wachlarz faluje
oliwek dojrzałych pole.
Nad oliwkami wisi
w deszczu lodowatym
niebo utopione.
Drżą sitowia, drżą cienie,
nad brzegami rzeki,
jasnym migoczącym lśnieniem.
Wiruje powietrze siwe.
Krzyku są pełne
drzewa oliwek.
Stad ptaków pojmanych w jasyr,
niezliczone eony,
ponuro poruszają swe
długie, czarne, postrzępione ogony.
Gitara
(tytuł oryginału - hiszp. "La guitarra")
Ach, gitara! Serce ranione śmiertelnie pięcioma ostrzami kindżała...
Lament zaczyna
gitara.
Pęka jutrzenki
czara.
Nie oczekuj od niej
milczenia —
jest
nie do uciszenia.
Gitara płacze:
monotonnie szlocha,
chlipie jak płynąca woda,
jak wiatr zimowy zawodzi
nad śniegu pełnymi pola.
Uciszyć jej nie zdołasz —
próżne wszelkie zabiegi.
Płacze do stron
dalekich:
jak gorący piasek południa
do chłodu białej kamelii,
jak strzała bez swego celu,
jak wieczór bez zorzy poranka,
jak ptak siedzący na drzewie
do swego konającego kochanka.
Ach, gitara!
Serce ranione śmiertelnie
pięcioma ostrzami kindżała.
Krzyk
(tytuł oryginału - hiszp. "El grito")
_%C3%A0_l%27est_de_Menton_2.jpg){kind=link}
Grota Baoussé Rossé.
Elipsa krzyku
odbija się echem
od szczytu do szczytu.
Zza drzew oliwnych
łuk tęczy czarnej
przysłania lazur nocy.
Aj!
Jak łuk wioli
krzyk ten wprawia w wibracje
długie struny wiatru.
Aj!
(Zaczynają migotać
lampki oliwne mieszkańców jaskiń.)
Aj!
Cisza
Jaka cisza...
(tytuł oryginału - hiszp. "El silencio")
Słyszysz, mój synu, jaka cisza...
Ta cisza faluje,
to taka cisza
gdzie doliny i echa drzemiąc[3] osuwają się
i chylą czoła
ku ziemi.
Krok tancerki siguiriya[4]
(tytuł oryginału - hiszp. "El paso de la siguiriya")
Światełko pośród mroku, na ziemi nieba okruch.
Pośród motyli czarnych
dziewczyna kruczowłosa,
trenem mgły owinięta,
iskrzącym się jak rosa.
Światełko pośród mroku,
na ziemi nieba okruch.
Pulsująca drganiem,
które nigdy nie nadejdzie,
srebrne ma ona serce
i sztylet w prawej ręce.
Dokąd tak zwiewnie kroczysz,
rytm gubiąc, siguiriya?
Czy księżyc ból twój wzmaga,
żal cierpki jak cytryna?
Światełko pośród mroku,
na ziemi nieba okruch.
Po minięciu
Ociemniałe dziewczęta ślą pytania do księżyca...
(tytuł oryginału - hiszp. "Después de pasar")
Dzieci wpatrują się
w odległy punkt.
Lampy oliwne przygasają.
Ociemniałe dziewczęta
ślą pytania do księżyca
a w powietrzu rośnie
spirala łez.
Góry wpatrują się
w odległy punkt.
A potem
(tytuł oryginału - hiszp. "Y después")
.jpg){kind=link}
Pofalowana pustynia...
Labirynty,
które tworzy czas —
rozsypały się.
(Została tylko
pustynia.)
Serce,
źródło pragnienia —
wyschło.
(Została tylko
pustynia.)
Miraże jutrzenki
i pocałunki —
rozpłynęły się.
Została tylko
pustynia.
Pofalowana
pustynia.
III. Wiersze o solei (Poema de la soleá)
Dla Jorge Zalamei
Ziemia sucha
(tytuł oryginału - hiszp. "Tierra seca")
Ziemia kaganka i rozpaczy... Ziemia śmierci ślepej...
Ziemia sucha,
ziemia milcząca,
ziemia nocy
nieskończonych.
(Wiatr w oliwnym gaju,
wiatr wśród gór gnający.)
Ziemia
stara,
kaganka
i rozpaczy.
Ziemia
cystern głębokich.
Ziemia śmierci ślepej
i strzał ziemia.
(Wiatr na drogach.
Wietrzyk wśród alejek topoli.)
Pueblo[5]
Pueblo
(tytuł oryginału - hiszp. "Pueblo")
Na górze nagiej -
kalwaria.
Woda krystaliczna
i stuletnie oliwne drzewa.
Uliczkami idą
ludzie owinięci w płaszcze
a na wieży kręci się kurek.
Na wietrze.
Kręci się bez końca.
Kręci się wiecznie.
Ach, wiosko zagubiona
w mojej Andaluzji rzewnej,
łez pełnej!
Sztylet
(tytuł oryginału - hiszp. "Puñal")
Nie.
Nie zanurzaj go we mnie.
Nie.
Sztylet
wejdzie w serce,
jak lemiesz pługa
w piach[6] pustyni.
Nie.
Nie zanurzaj go we mnie.
Nie.
Sztylet,
jak promień słońca,
wypala straszne
zagłębienia.
Nie.
Nie zanurzaj go we mnie.
Nie.
Skrzyżowanie
(tytuł oryginału - hiszp. "Encrucijada")
Wersja I
Ulica wibruje rojem strun napiętych, rojem gzów ogromnych...
Wiatr z Południa,
latarnia
i sztylet
w sercu.
Ulica
wibruje rojem
strun
napiętych,
rojem
gzów ogromnych.
Wszędzie
widzę
sztylet
w sercu.
Wersja II (rymowana)
Południowy zefirek,
latarnia
i w sercu każdym
sztylet.
Ulica
wibruje rojem
strun
napiętych uzwojeń,
rojem
ogromnych gzów wyrojeń.
Wszędzie
gdzie wzrok pochylę
dostrzegam
w sercu
sztylet.
Aj!
Zostaw mnie na tym polu, płaczącą...
(tytuł oryginału - hiszp. "¡Ay!")
Wiatr unosi łkanie
spod cienia cyprysu[7].
(Zostaw mnie na tym polu,
płaczącą[8]).
Wszystko jest zepsute na tym świecie.
Nie pozostało nic tylko cisza.
(Zostaw mnie na tym polu,
płaczącą).
Ciemność horyzontu
nadgryzają ogniska.
(Mówiłam ci już
zostaw mnie na tym polu,
płaczącą).
Niespodzianka
(tytuł oryginału - hiszp. "Sorpresa")
Martwy na ulicy...
Martwy na ulicy
ze sztyletem w piersiach.
Nikt nie wiedział kim był.
Jak ta latarnia wtedy drżała!
Matko.
Jak ta mała latarnia drżała
na ulicy!
Świtało. Nikt
nie był w stanie spojrzeć w jego oczy
szeroko otwarte w ciężkim powietrzu nocy.
Był martwy na ulicy
ze sztyletem w piersiach
i nikt nie wiedział kim on był.
Soleá[9]
Ubrana w czarną suknię.
(tytuł oryginału - hiszp. "La soleá")
Ubranej w czarną suknię
wydaje się, że świat jest mały
a serce jest ogromne.
Ubrana w czarną suknię.
Myśli, że miłości zawodzenie,
lament i łkanie rozpłyną się
jak wiatru tchnienie.
Ubrana w czarną suknię.
Otwarła balkonu okno
i świtem się nań wylało
niebo całe.
Aj jajajajaj,
ubranym w czarne suknie!
Jaskinia
(tytuł oryginału - hiszp. "Cueva")
Cueva del Gato (Jaskinia Kocura, Andaluzja, Hiszpania), obraz Manuela Barróna y Carrillo, 1860
Z jaskini dobiegają
niekończące się łkania i szlochy.
(Purpurowe
na czerwonym).
Cygan gardłowo woła
z daleka.
(Strzeliste turnie[10]
i tajemniczy mężczyzna.)
Głos ma niespokojny,
oczy błądzą wokoło.
(Czarne
na czerwonym.)
I śnieżnobiała grota
zaczyna drżeć i mienić się w złocie.
(Biała
na czerwonym.)
Spotkanie
Ty... przecież wiesz...
(tytuł oryginału - hiszp. "Encuentro")
Ani ty, ani ja
nie jesteśmy gotowi
aby się spotkać.
Ty... przecież wiesz...
Kocham go bardzo![11]
Idź dalej swoją drogą.
Na dłoniach
mam dziury
po gwoździach.
Czyż nie widzisz,
że krwawię?
Nie oglądaj się wstecz,
podążaj za mną
i módl się tak jak ja
do św. Kajetana[12],
bo ani ty, ani ja
nie jesteśmy gotowi
aby się zbliżyć.
Świt
Śpiew dziewcząt pragnących czułości...
(tytuł oryginału - hiszp. "Alba")
Dzwony Kordoby[13]
gdy świt blady.
Dzwony poranne
Grenady[14].
Śpiew dziewcząt
pragnących czułości
żałosna soleá[15] dławi.
Dziewczyny Andaluzji,
niskie i smukłe
jak brzoza.
Hiszpańskie dziewczynki,
o drobnych stópkach
i drżących spódniczkach,
światełka zdobiące
rozdroża.
Och, dzwonki Kordoby
gdy świt blady,
och, dzwonki poranne
Grenady!
IV. Wiersze o saecie (Poema de la saeta)
Dla Francisco Iglesiasa
Łucznicy
(tytuł oryginału - hiszp. "Arqueros")
Ach, Gwadalkiwir!
Mroczni łucznicy
na przedpolach Sewilli[16].
A Gwadalkiwir[17] na oścież otwarty.
Szare, szerokie kapelusze,
długie, falujące peleryny.
Ach, Gwadalkiwir!
Przybyli z kraju dalekiego,
kraju smutku i cierpienia.
A Gwadalkiwir na oścież otwarty.
I weszli w labirynt.
Miłości, kryształu i kamienia.
Ach, Gwadalkiwir!
Noc
Świeca, lampka oliwna, latarnia...
(tytuł oryginału - hiszp. "Noche")
Świeca, lampka oliwna,
latarnia i robaczek świętojański.
Gwiazdozbiór
saety[18].
Małe złote okienka
migoczą,
a o świcie, krzyże
kołyszą się, jeden nad drugim.
Świeca, lampka oliwna,
latarnia i robaczek świętojański.
Sewilla[19]
(tytuł oryginału - hiszp. "Sevilla")
Sewilla niechaj cierpi...
Sewilla jest jak wieża
celnych łuczników pełna.
Sewilla niechaj cierpi.
Kordoba[20] niech umiera.
Miasto, które usidla
długie powolne rytmy
i potem razem je skręca
w przedziwne labirynty.
Jak winorośli pędy,
jak jej płonące witki.
Sewilla niechaj cierpi!
Pod niebieskim sklepieniem,
pod niebem jasnym i czystym,
śle nieustaną rzękę
strzałek saety[21] ognistych.
Kordoba niech umiera!
Szalona po horyzont,
miesza jak winna osad —
gorycz Don Juana[22]
z perfekcją Dionizosa[23].
Sewilla niechaj cierpi!
Sewilla niech cierpi wiecznie!
Procesja
Z zaułka wychodzą jednorożce osobliwe.
(tytuł oryginału - hiszp. "Procesión")
Z zaułka wychodzą
jednorożce[24] osobliwe.
W jakich lasach mitycznych,
na jakiej wypasły się niwie?
Z bliska,
podobni astronomom.
Fantastyczne Merliny[25]
i On Ecce Homo[26],
Durendal[27] zaklęty,
Roland[28] zapalczywy.
Przejście
(tytuł oryginału - hiszp. "Paso")
Samotna panno,
madonno w krynolinie[29]
jak wielki kwiat
tulipana.
W łodzi świetlistej,
nie idziesz - płyniesz,
na fali przypływu
miasta.
Pośród saety[30] mglistych pieśniarzy,
gwiazdek migotu sforza,
dziewico w sukni krynolinowej,
płyniesz samotnie
rzeką ulicy,
płyniesz prosto do morza!
Saeta[31]
(tytuł oryginału - hiszp. "Saeta")
Ciemnoskóry Chrystus
nachodzi
z Judei - kraju lilii[32],
do Hiszpanii - kraju goździka[33].
Spójrz, gdzie przybywa!
Do Hiszpanii.
Gdzie niebo ciemne i czyste
a ziemia spalona słońcem,
gdzie koryta rzek
leniwie toczą swe wody.
Ciemnoskóry Chrystus
ze spalonymi kosmykami włosów,
wydatnymi kościami policzkowymi
i jego uczniowie, biali.
Patrz, dokąd zmierza!
Balkon
(tytuł oryginału - hiszp. "Balcón")
Lola
śpiewa saetę[34].
Młodych torreadorów
krąg otacza kobietę
a małemu golibrodzie
stojącemu w podwojach
w rytm jej pieśni
kołysze się głowa.
Wśród bazylii
i mięty,
Lola śpiewa
saety.
Ta Lola, która
często patrzy
na odbite w wodzie
rysy swojej twarzy.
Przed świtem
(tytuł oryginału - hiszp. "Madrugada")
Kil księżyca pruje chmury purpurowe i drżeniem wypełniają się rosy.
Ale tak jak miłość
łucznicy saety[35].
są ślepi.
Nocą szmaragdową,
ich strzały[36].
zostawiają ślady
lilii[37]
gorejącej.
Kil księżyca
pruje chmury purpurowe
i drżeniem
wypełniają się rosy.
Och, ale tak jak miłość
łucznicy saety
są ślepi!
V. Obraz Petenery (Gráfico de la Petenera)
Dla Eugenio Montesa
Dzwon
(tytuł oryginału - hiszp. "Campana")
Na wieży żółtej bije dzwon...
(Niski basowy ton)
Na wieży
żółtej
bije dzwon.
Na wietrze
żółtym
kuranty grzmią.
Na wieży
żółtej
umilkł dzwon.
Wiatr w kurzu
srebrzyste frędzle
oddech życia tchnął.
Droga
(tytuł oryginału - hiszp. "Camino")
... senne konie ich niosą...
Stu jeźdźców w żałobie,
dokąd tak oni zmierzają,
pod spokojnym niebem
pomarańczowego gaju?
Nie dotrą do Kordoby,
nie do Sewilli ich droga
i nie do dalekiej Grenady[38],
która wzdycha do morza.
Prosto w krzyży labirynt
senne konie ich niosą
skąd pieśń jakaś dochodzi,
skąd wibrują jej słowa.
Siedmioma smutkami przybici,
dokąd tak oni zmierzają,
stu jeźdźców andaluzyjskich
z pomarańczowego gaju?
Sześć strun
... złowić marzenia...
(tytuł oryginału - hiszp. "Las seis cuerdas")
Gitara
cuda sprawia,
do płaczu marzenia namawia.
Łkania zagubionych dusz
wyrywają się z jej ust.
I tak jak tarantula[39]
wielką sieć tka żmudnie
aby złowić westchnienia
unoszące się w jej czarnym,
drewnianym pudle.
Taniec
(tytuł oryginału - hiszp. "Danza")
W ogrodzie Petenery[40]
W ogrodzie Petenery...
W ogrodzie nocy
Cyganek sześcioro,
wystrojone w bieli,
tańczy późną porą.
W ogrodzie nocy
są koronowane
w róże papierowe
i w jaśminu kwiaty.
W ogrodzie nocy
ich zęby perłowe
piszą cienie szare,
cienie spopielone.
W ogrodzie nocy
cienie ich wzrastają
i siedzib niebieskich
krańcami sięgają.
Petenera[41] śmierci
Setka koni rwie się. Jeźdźców śmierci niesie.
(tytuł oryginału - hiszp. "Muerte de la petenera")
W domu białym kona
ludzkość zatracona[42].
Setka koni[43] rwie się.
Martwych jeźdźców niesie.
W blasku lamp oliwnych
migoczących gwiazdkami,
łopoczą poły szaty moru
między jej miedzianymi udami.
Setka koni rwie się.
Martwych jeźdźców niesie.
Długim, ostrym cieniem
rosną nad widnokręgiem
i w gitary mękach
basowa struna pęka.
Setka koni rwie się.
Jeźdźców śmierci niesie.
Falseta[44]
(tytuł oryginału - hiszp. "Falseta")
Ponurzy tylko ludzie byli na pogrzebie...
O cygańska Petenero!
Ajajajajaj Petenerze!
Nie było dobrych dziewczynek
na twoim pogrzebie.
Dziewczyn ofiarujących swe loki
dla Chrystusa w niebie[45],
noszących białe chusty
w odpusty, w niedzielę.
Ponurzy tylko ludzie
byli na pogrzebie,
serce których w głowie
się kolebie[46],
szli uliczkami wąskimi
opłakując ciebie.
O cygańska Petenero!
Ajajajaj Petenerze!
De profundis[47]
Setki kochanków śpi snem wiecznym...
(tytuł oryginału - łac. "De profundis")
Setki kochanków
śpi snem wiecznym
w ziemi suchej, ziemi ciepłej.
Andaluzja ma długie, po horyzont
ciągnące się drogi karminowe.
Kordoba, zielone oliwne drzewa,
wśród których, setki krzyży
pamięć o nich chowa.
Setki kochanków
śpi snem wiecznym,
ostatecznym.
Podzwonne
(tytuł oryginału - hiszp. "Clamor")
Śpiewa i zawodzi, zawodzi i śpiewa....
Na wieży
żółtej
biją dzwony.
Na wietrze
żółtym
kurantów
słychać tony.
Aleją
Śmierć kroczy.
Zwiędłymi kwiatami pomarańczy
głowa jej koronowana.
Śpiewa i śpiewa
pieśń,
zawodzi jej gitara biała.
Śpiewa i zawodzi, zawodzi i śpiewa.
Na wieży
żółtej
dzwonów
głos zamiera.
Wiatr kurzu
srebrzystymi frędzlami
powiewa.
VI. Dwie dziewczyny (Dos muchachas)
Dla Máximo Quijano
Lola
(tytuł oryginału - hiszp. "La Lola")
Pod pomarańczą kwitnącą
pieluszki z bawełny pierze.
Jej głos - jak gładki aksamit,
w jej oczach odbija się zieleń.
O, miłości,
pod pomarańczą gościsz!
Woda szemrzy w strumyku,
słońce promieniem ogrzewa
a niedaleko, w gaju oliwnym,
słowik[48] pieśń swoją śpiewa.
O, miłości,
pod pomarańczą gościsz!
Gdy Lola pranie ukończy
i mydło na bok odłoży
zajdą być może do niej
przystojni torreadorzy.
O, miłości,
pod pomarańczą gościsz!
Amparo
(tytuł oryginału - hiszp. "Amparo")
Amparo[49],
samotna siedzisz w domu,
cała ubrana na biało!
(Między jaśminu[50] kwiatem
a nardu walerianą[51]).
Z podwórza uchem łowisz
fontanny szmer przecudny
a z dala dolatuje
trel kanarka żółty.
Wieczorem śledzisz ptaki
w cyprysach buszujące
powoli wyszywając
na płótnie liter końce.
Amparo,
samotna siedzisz w domu,
cała ubrana na biało!
Amparo,
jak trudno mi powiedzieć,
że kocham cię nieśmiało!
VII. Szkice na temat flamenco (Viñetas flamencas)
Dla Manuela Torresa, zwanego "Chłopczykiem Jerez",
który miał postać jak faraon
Portret Silveria Franconettiego[52]
(tytuł oryginału - hiszp. "Retrato de Silverio Franconetti")
Silverio Franconetti
Pośród Włochów
i flamenco
jak też śpiewał
ów Silverio?
W jego gorzkich
łkaniach siguiriya[53]
był gęsty miód włoski
i hiszpańska cytryna.
Miał krzyk przeraźliwy.
Starzy powiadają,
że włos
na sztorc stawiał
i lustra pękały.
Poruszał się wspaniale
po wokalnej skali.
Bywał ogrodnikiem
i bywał autorem.
Gloriet[54] ciszy
kreatorem.
Śpi melodia jego
tam gdzie mieszka echo.
Czysta i skończona
Z echem połączona!
Juan Breva[55]
(tytuł oryginału - hiszp. "Juan Breva")
Juan Breva
Juan Breva miał
postać olbrzyma
a głos jak młoda dziewczyna.
Trel głosu jego
był jak nic innego.
Istotę bólu
z pieśni wydobywał
i za uśmiechem swoim skrywał.
Gorzki jak cytryna
z sennej Malagi[56]
był jego lament o smaku
słonej morskiej fali.
Śpiewał tak, jak Homer sam,
ociemniały. A głos miał
jakby morze było bez światła,
jak wyciskana pomarańcza.
Śpiewaczka z café
(tytuł oryginału - hiszp. "Café anatante")
W sceny mroku...
Lampy kryształowe,
lustra szmaragdowe.
W sceny mroku,
La Parrala[57]
ze Śmiercią
rozmawia.
Ją przyzywa,
lecz ona nie przybywa.
Więc znowu ją wzywa.
Ludzie
łzy połykają.
A w zieleni luster,
długie, jedwabne treny
z wolna powiewają.
Lamentacja śmierci
(tytuł oryginału - hiszp. "Lamentación de la muerte")
Tylko całun i kaganek na ziemi...
Żółte żmije. Nad nimi
czarne niebo.
Mając oczy na ten świat przyszedłem,
ale odchodzę bez nich.
O, Panie, boleści największej!
A potem,
tylko całun i kaganek
na ziemi.
Dojść chciałem w miejsce, gdzie dobrzy
ludzie dotarli niegdyś.
I doszedłem, mój Boże!
Lecz potem,
tylko całun i kaganek
na ziemi.
Żółte cytrynki.
Lecz drzewko
na wiatr rzuci
swe owoce.
Już wszystko wiecie! Że potem,
potem,
tylko całun i kaganek
na ziemi.
Żółte żmije. Nad nimi
czarne niebo.
Odczynianie uroków
(tytuł oryginału - hiszp. "Conjuro")
...i szeptuchy zgięty krzyż.
Drżąca ręka
jak u Meduzy[58]
gasi oko posępne
lampy niedużej.
Asa żołędnego liść i
szeptuchy[59] zgięty krzyż.
Coś mglistego nad
kadzidła białym dymem,
coś nieokreślone
między kretem a motylem.
Asa żołędnego liść i
szeptuchy zgięty krzyż.
Widzisz
to zbolałe serce?
Serce, co odciska się
na wietrze?
Asa żołędnego liść i
szeptuchy zgięty krzyż.
Memento
(tytuł oryginału - hiszp. "Memento")
Memento
Kiedy umrę,
pochowajcie mnie z gitarą moją
i przysypcie ziemią dobrą[60].
Kiedy umrę,
między pomarańczy drzewem
a mięty zasiewem[61].
Kiedy umrę,
pochowajcie, jeśli tak wola wasza,
w środku wieży[62] wiatrowskaza.
Kiedy umrę!
VIII. Trzy miasta (Tres ciudades)
Dla Pilar Zubiaurre
Malagueña[63]
...mroczni ludzie kroczą głębokimi ścieżkami gitary...
(tytuł oryginału - hiszp. "Malagueña")
Śmierć
wchodzi i wychodzi
z tawerny.
Czarne konie
i mroczni ludzie kroczą
głębokimi ścieżkami
gitary.
Czuć zapachu soli
i gorącą kobiecą krew
w drżących tuberozach[64]
mariny[65].
Śmierć
wchodzi i wychodzi
i wychodzi i wchodzi;
śmierć
z tawerny.
Okolice Kordoby[66]
(tytuł oryginału - hiszp. "Barrio de Córdoba")
Ludzie wzdychają gitar otwartymi ustami...
Nokturn[67]
W domu, do którego
blask gwiazd nie dociera,
Noc zapada szczera.
W nim zmarła dziewczyna
pąsową różę
w swoich włosach skrywa.
Sześć słowików ją opłakuje
u zamkniętej bramy.
Ludzie wzdychają
gitar otwartymi ustami.
Taniec
(tytuł oryginału - hiszp. "Baile")
Wokół jej siwej głowy wije się wąż...
Carmen[68] pląsa
Sewilli[69] ulicami.
Błyszczą jej oczy,
powiewa włos biały.
Dziewczęta,
zakryjcie wasze oczęta![70]
Wokół jej siwej głowy
wije się wąż żółtawy;
Carmen marzy o tańcu
z dawnymi amantami.
Dziewczęta,
zakryjcie wasze oczęta!
Pustką wieją ulice
lecz w domach otchłani
w serca andaluzyjskie[71]
kłuje cierń pradawny.
Dziewczęta,
zakryjcie wasze oczęta!
IX. Sześć krótkich kaprysów (Seis caprichos)
Dla Regino Sainza de la Mazy
Tajemnica gitary
(tytuł oryginału - hiszp. "Adivinanza de la guitarra")
Gitara!
Na
rondzie
pląsa
dziewic sześć.
Trzy smukłe
i trzy puszyste.
Marzeń minionych goniły treść
lecz objął je Polifem[72] złoty
w ramiona swe sprężyste.
Gitara!
Lampa oliwna
(tytuł oryginału - hiszp. "Candil")
...wpatruje się w złoty pępek...
Och, jak posępnie zadumał się
płomień lampy oliwnej!
Jak indyjski fakir[73]
wpatruje się w złoty pępek
i przygasłszy marzy
o pogodzie bezwietrznej.
Rozżarzony do białości
dziobie jak bocian z gniazda
przeogromne cienie
i pochyla się,
drżąc w okrągłych oczach
martwego cygańskiego chłopca.
Grzechotanie kastaniet
(tytuł oryginału - hiszp. "Crótalo[74]")
Dziewczyna tańcząca z kastanietami - obraz Pierre'a-Auguste'a Renoira, 1909.
Stukotanie.
Łoskotanie.
Chrobotanie.
Donośne grzechotanie.
W kandelabrze
swej dłoni
skręcasz
gorące powietrze
i topisz je w trelach
drewnianych muszelek.
Stukotanie.
Łoskotanie.
Chrobotanie.
Donośne grzechotanie.
Opuncja[75]
(tytuł oryginału - hiszp. "Chumbera")
... wir ciał skłębiony...
Laokoon[76] nieujarzmiony.
Jak pięknie wygląda
przy księżyca kwadrze!
Zawodników peloty[77]
wir ciał skłębiony.
Jak pięknie wygląda
wiatrowi wygrażając!
Dafne[78] i Attis[79]
ból jej dobrze znają.
Nieodgadniona,
niewytłumaczalna.
Agawa[80]
(tytuł oryginału - hiszp. "Pita")
Ośmiornica skamieniała...
Ośmiornica skamieniała.
Założyłeś popielatą uprząż
wokół cielska gór,
i wetknąłeś zęby straszne
w jej gardzieli dół.
Ośmiornica skamieniała.
Krzyż
(tytuł oryginału - hiszp. "Cruz")
Koniec drogi (...)
Krzyż.
(Koniec drogi.)
Odbijający się w kanale życia[81].
(Wielokropek.)
X. Scena z podpułkownikiem Gwardii Cywilnej (Escena del teniente coronel de la Guardia Civil)
Sala sztandarów
(tytuł oryginału - hiszp. "Cuarto de banderas")
PODPUŁKOWNIK: Jestem podpułkownikiem Gwardii Cywilnej.
SIERŻANT: Tak jest.
PODPUŁKOWNIK: I nikt nie może temu zaprzeczyć.
SIERŻANT: Tak jest.
PODPUŁKOWNIK: Mam trzy gwiazdy i dwadzieścia krzyży.
SIERŻANT: Tak jest.
PODPUŁKOWNIK: Pozdrowił mnie sam kardynał arcybiskup ze swymi dwudziestoma czterema fioletowymi pomponami.
SIERŻANT: Tak jest.
PODPUŁKOWNIK: Jestem podpułkownikiem. Jestem podpułkownikiem. Jestem podpułkownikiem Gwardii Cywilnej.
(Romeo i Julia w ogrodzie, w błękicie, złocie i bieli, obejmują się na wierzchu skrzynki cygar. Wojskowy gładzi lufę swej broni, pełnej cienia z morskich otchłani.)
GŁOS: (na zewnątrz)
Księżyc, księżyc, księżyc, ksieżyc
od oliwki czasów zamierzchłych.
Cazorla swą wieżę pokazuje,
a Benamejí woli ją zaciemnić.
Księżyc, księżyc, księżyc, ksieżyc.
Kogut wiedzie mu swe pieśni.
Panie burmistrzu, pańskie córki
spoglądają na księżyc.
PODPUŁKOWNIK: Co jest?
SIERŻANT: Cygan.
(Podobny do spojrzenia muła wzrok młodziutkiego Cygana zaciemnia i powiększa zmrużone oczy podpułkownika Gwardii Cywilnej.)
PODPUŁKOWNIK: Jestem podpułkownikiem Gwardii Cywilnej.
SIERŻANT: Tak jest.
PODPUŁKOWNIK: A tyś kto?
CYGAN: Cygan.
PODPUŁKOWNIK: A co to takiego Cygan?
CYGAN: Cokolwiek.
PODPUŁKOWNIK: Jak cię zwą?
CYGAN: Tak właśnie.
PODPUŁKOWNIK: Co?
CYGAN: Cygan.
SIERŻANT: Znalazłem go i doprowadziłem.
PODPUŁKOWNIK: Gdzieś był?
CYGAN: Na moście ponad wszystkim rzekami.
PODPUŁKOWNIK: Ale, jakimi rzekami?
CYGAN: Wszystkimi rzekami.
PODPUŁKOWNIK: Coś tam robił?
CYGAN: Wieżę z cynamonu.
PODPUŁKOWNIK: Sierżancie!
SIERŻANT: Jestem, mój pułkowniku Gwardii Cywilnej.
CYGAN: Wymyśliłem skrzydła, by móc latać i latam. Siarka i róże w mych ustach.
PODPUŁKOWNIK: Ay!
CYGAN: Choć nawet nie potrzebuję skrzydeł, bo latam bez nich. Obłoki i pierścienie w mej krwi.
PODPUŁKOWNIK: Ayy!
CYGAN: W styczniu mam kwiat pomarańczy.
PODPUŁKOWNIK: Ayyyyy! (zwijając się)
CYGAN: I pomarańcze wśród śniegu.
PODPUŁKOWNIK: Ayyyy! pun, pin, pam. (Pada martwy.)
(Dusza podpułkownika Gwardii Cywilnej, cała z tytoniu i kawy z mlekiem, ulatuje przez okno.)
SIERŻANT: Na pomoc!
(Na placu przed koszarami czterech gwardzistów bije cygańskiego chłopca.)
Piosenka bitego Cygana
(tytuł oryginału - hiszp. "Canción del gitano apaleado")
Dwadzieścia pięć policzków,
Dwadzieścia pięć wymierzonych;
A potem, w nocy, moja matka,
w srebrnym papierze mnie położy.
Gwardziści, co po drogach chodzicie,
dajcie mi parę łyczków wody.
Wody w łodzie i ryby obfitej.
Wody, wody, wody, wody.
Ach, komendancie gwardzistów!
Na górze siedzisz w swym pokoju.
A dla mnie nie będzie jedwabnych
chusteczek, by mi z krwi twarz otrzeć!
XI. Rozmowa z Amargo (Diálogo del Amargo)
Pole
(tytuł oryginału - hiszp. "Campo")
...
GŁOS:
Amargo.
Oleandry w moim patio.
Serce – migdał gorzki.
Amargo.
(Nadjeżdża trzech młodzieńców w szerokich sombrerach.)
MŁODZIENIEC 1: Późno dojedziemy.
MŁODZIENIEC 2: Noc nas ogarnia.
MŁODZIENIEC 1: A tamten?
MŁODZIENIEC 2: Z tyłu.
MŁODZIENIEC 1: (głośno) Amargo!
AMARGO: (z oddali) Idę!
MŁODZIENIEC 2: (krzycząc) Amargo!
AMARGO: (spokojnie) Idę!
(Pauza.)
MŁODZIENIEC 1: Jakież piękne gaje oliwne.
MŁODZIENIEC 2: Taaak.
(Dłuższa chwila ciszy.)
MŁODZIENIEC 1: Nie lubię jeździć po nocy.
MŁODZIENIEC 2: Ani ja.
MŁODZIENIEC 1: Noc stworzono, żeby spać.
MŁODZIENIEC 2: Prawda.
(Żaby i świerszcze tworzą placyk w stylu andaluzyjskim. Amargo idzie wziąwszy się pod boki.)
AMARGO: Ay yayayay. Śmierci pytałem. Ay yayayay.
(Krzyk jego pieśni kładzie akcent cyrkumfleksu nad sercem każdego, kto go usłyszał.)
MŁODZIENIEC 1: (Z bardzo daleka) Amargo!
MŁODZIENIEC 2: (Jego głos prawie się gubi) Amargooo!
(Cisza.)
(Amargo jest sam na środku drogi. Przymyka swe wielkie zielone oczy i mocniej ściska w pasie swój żakiet z flauszu. Dookoła wysokie góry. Srebrny zegarek w kieszeni Amargo dźwięczy mrokiem przy każdym jego stąpnięciu.)
(Nadjeżdża jeździec na galopującym koniu.)
JEŹDZIEC: (Wstrzymując konia) Dobry wieczór.
AMARGO: Z Bogiem.
JEŹDZIEC: Jedzie pan do Granady?
AMARGO: Do Granady.
JEŹDZIEC: No to jedziemy razem.
AMARGO: Na to wychodzi.
JEŹDZIEC: Dlaczego nie jedzie pan konno?
AMARGO: Bo nie bolą mnie nogi.
JEŹDZIEC: Jadę z Malagi.
AMARGO: Coż, dobrze.
JEŹDZIEC: Mam tam braci.
AMARGO: (Burkliwie) Ilu?
JEŹDZIEC: Trzech. Sprzedają noże. To rodzinny interes.
AMARGO: Niech im idzie na zdrowie.
JEŹDZIEC: Ze srebra i ze złota.
AMARGO: Nóż nie powinien być niczym innym jak nożem.
JEŹDZIEC: Myli się pan.
AMARGO: Dziękuję.
JEŹDZIEC: Noże ze złota same wchodzą w serce. Te ze srebra ścinają kark niczym źdźbło trawy.
AMARGO: Nie służą do dzielenia chleba?
JEŹDZIEC: Mężczyźni dzielą chleb rękoma.
AMARGO: Prawda!
(Koń się niepokoi.)
JEŹDZIEC: Co za koń!
AMARGO: Jest noc.
(Na wijącej się drodze faluje cień zwierzęcia.)
JEŹDZIEC: Chcesz nóż?
AMARGO: Nie.
JEŹDZIEC: Ejże, daję ci go w prezencie.
AMARGO: Ale ja go nie przyjmę.
JEŹDZIEC: Drugiej okazji mieć nie będziesz.
AMARGO: Któż to wie?
JEŹDZIEC: Inne noże się nie nadają. Inne noże są miękkie i boją się krwi. Te, które my sprzedajemy są zimne. Rozumiesz? Wchodzą szukając najgorętszego miejsca i tam się zatrzymują.
(Amargo milknie. Jego prawa dłoń sztywnieje jakby chwytała kawałek złota.)
JEŹDZIEC: Co za piękny nóż!
AMARGO: Drogi?
JEŹDZIEC: Ej, a tego nie chcesz?
(Wyciąga zloty nóż. Jego ostrze lśni jak płomień kaganka.)
AMARGO: Mówiłem, że nie.
JEŹDZIEC: Chłopcze, wsiądźże ze mną.
AMARGO: Jeszcze się nie zmęczyłem.
(Koń znowu się przestraszył.)
JEŹDZIEC: (Ściągając wodze.) Ech, co za koń!
AMARGO: Jest ciemno.
JEŹDZIEC: Jak już ci mówiłem, w Maladze mam trzech braci. Ależ oni sprzedają noże! W katedrze kupiono ich dwa tysiące, żeby ozdobić wszystkie ołtarze i zrobić z nich koronę na szczyt wieży. Wiele łodzi wypisało na nich swą nazwę. Najskromniejsi rybacy z wybrzeża nocą świecą sobie blaskiem jaki posyła ich ostrze.
AMARGO: Cudo!
JEŹDZIEC: Ha, któż mógłby zaprzeczyć?
(Noc gęstnieje niczym stuletnie wino. Tłusty wąż Południa otwiera swe ślepia o świcie. Ci, którzy śpią, ogarnięci są nagłym pragnieniem by rzucić się z balkonu ku przewrotnej magii zapachu i dali.)
AMARGO: Zdaje się, ze zgubiliśmy drogę.
JEŹDZIEC: (Wstrzymując konia.) Tak?
AMARGO: Rozmawiając zgubiliśmy drogę.
JEŹDZIEC: A tam, to nie są światła Granady?
AMARGO: Nie wiem.
JEŹDZIEC: Świat jest bardzo wielki.
AMARGO: Jakby był niezamieszkany...
JEŹDZIEC: Ty to powiedziałeś!
AMARGO: Ogarnia mnie rozpacz, ay yayayay.
JEŹDZIEC: Bo dojeżdżasz. Co tam będziesz robił?
AMARGO: Co będę robił?
JEŹDZIEC: Jeżeli jesteś u siebie, po co chcesz tam być?
AMARGO: Po co?
JEŹDZIEC: Ja jeżdżę na tym koniu i sprzedaję noże. Ale gdybym tego nie robił, cóż by się stało?
AMARGO: Cóż by się stało?
(Pauza.)
JEŹDZIEC: Dojeżdżamy do Granady.
AMARGO: To możliwe?
JEŹDZIEC: Zobacz, światła na tarasach.
AMARGO: Tak, pewnie tak.
JEŹDZIEC: Teraz nie odmówisz. Pojedziemy razem.
AMARGO: Poczekaj chwilę.
JEŹDZIEC: Dalejże, wsiadaj. Szybko. Musimy dojechać przed świtem... No, i bierz nóż. Daję ci go w prezencie!
AMARGO: Ay yayayay!
(Jeździec pomaga Amargo wsiąść. Ruszają drogą do Granady. Góry w tle pokrywają się cykutą i pokrzywami.)
Pieśń matki Amargo
(tytuł oryginału - hiszp. "Canción de la madre del Amargo")
Niosą go w mym prześcieradle
me oleandry, moją palmę.
W dwudziesty piąty dzień sierpnia
maleńkim złotym nożem.
Krzyż. I iść nam pora!
A on był smagły i gorzki.
Hej, kumy, dzban mi podajcie
mosiężny, z lemoniadą.
Krzyż. Milczcie. Żadnego płaczu.
Na księżycu jest mój Amargo.
Przypisy tłumaczy
- ↑ Gwadalkiwir - rzeka w południowej Hiszpanii nad którą leżą m.in. miasta: Grenada, Kordoba i Sewilla. Zobacz w Wikipedii hasło Gwadalkiwir.
- ↑ Darro i Genil - rzeki w południowej Hiszpanii. W mieście Grenada rzeka Darro wpada do rzeki Genil, która jest z kolei największym dopływem rzeki Gwadalkiwir. Zobacz w angielskiej Wikipedii hasła Darro i Genil.
- ↑ Wyraz drzemiąc nie występuje w oryginale; został dodany przez tłumacza dla lepszego zrozumienia tekstu.
- ↑ Siguiriya (także: seguidilla) - hiszp. nazwa oznaczająca popularny typ tańców i pieśni ludowych flamenco, wyróżniają się zwartą liryką i dużą emocjonalnością. Zobacz w Wikipedii hasło Seguidilla.
- ↑ Pueblo - hiszp.: "osada", "wioska", "miasteczko" ale także "lud" i "naród"
- ↑ W oryginale wyraz piach nie występuje
- ↑ Cyprys - rodzaj drzew iglastych. Zobacz w Wikipedii hasło Cyprys.
- ↑ Tak naprawdę to nie wiadomo, czy to jest on czy ona. W języku hiszpańskim można tę kwestię zostawić niedookreśloną. Autor przekładu musiał się jednak na coś zdecydować. A ponieważ płeć piękna jest znana z większej skłonności do płaczu niż męska...
- ↑ Soleá - hiszp. nazwa oznaczająca pewien typ tańców i pieśni flamenco o poważnej moralizatorskiej wymowie i silnych akcentach emocjonalnych przekazujących uczucia głębokiego bólu. Zobacz też w Wikipedii hasło Soleá.
- ↑ W oryginale "wieże" lub "baszty"
- ↑ Zgodnie z oryginałem powinno być: Kochałem ją tak bardzo! - szersze wyjaśnienie powodu zmiany przez tłumacza jej na jego i czasu wydarzenia znajduje się na stronie dyskusji.
- ↑ Św. Kajetan - święty katolicki, założyciel zakonu teatynów. Zobacz w Wikipedii hasło Kajetan z Thieny.
- ↑ Kordoba - miasto w Andaluzji (jednym z regionów Hiszpanii). Zobacz w Wikipedii hasło Kordoba.
- ↑ Grenada - miasto w Andaluzji (jednym z regionów Hiszpanii). Zobacz w Wikipedii hasło Grenada.
- ↑ Soleá - hiszp. nazwa oznaczająca pewien typ tańców i pieśni flamenco o poważnej moralizatorskiej wymowie i silnych akcentach emocjonalnych przekazujących uczucia głębokiego bólu. Zobacz w Wikipedii hasło Soleá.
- ↑ Sewilla - miasto w południowej Hiszpanii. Zobacz w Wikipedii hasło Sewilla.
- ↑ Gwadalkiwir - rzeka w południowej Hiszpanii nad którą leży m.in Sewilla. Zobacz w Wikipedii hasło Gwadalkiwir.
- ↑ Saeta (hiszp., dosłownie: strzała lub strzałka) - bardzo stary typ spontanicznej pieśni religijnej mającej dużo elementów pochodzących ze stylu flamenco. Śpiewany, zwykle przy akompaniamencie gitary, w czasie procesji religijnych przechodzących przez miasta i miasteczka południowej Hiszpanii w czasie katolickich świąt Wielkiego Tygodnia. Zobacz też w Wikipedii hasło: Saeta.
- ↑ Sewilla - miasto w południowej Hiszpanii. Zobacz w Wikipedii hasło Sewilla.
- ↑ Kordoba - miasto w południowej Hiszpanii. Zobacz w Wikipedii hasło Kordoba.
- ↑ Saeta (hiszp., dosłownie: strzała lub strzałka) - bardzo stary typ spontanicznej pieśni religijnej mającej dużo elementów pochodzących ze stylu flamenco. Śpiewany, zwykle przy akompaniamencie gitary, w czasie procesji religijnych przechodzących przez miasta i miasteczka południowej Hiszpanii w czasie katolickich świąt Wielkiego Tygodnia. Zobacz też w angielskiej Wikipedii hasło: Saeta.
- ↑ Don Juan - na wpół legendarny szlachcic hiszpański, żyjący w Sewilli w XVI wieku, symbol zuchwałego uwodziciela i kobieciarza. Zobacz w Wikipedii hasło Don Juan.
- ↑ Dionizos (Bachus) - bóg dzikiej natury, wina i winorośli. Zobacz w Wikipedii hasło Dionizos.
- ↑ Jednorożec - stworzenie fantastyczne, występujące w mitach i legendach, posiadające jeden róg pośrodku czoła. Zobacz w Wikipedii hasło Jednorożec.
- ↑ Merlin - wielki czarodziej, jeden z bohaterów legend arturiańskich. Zobacz w Wikipedii hasło Merlin.
- ↑ Ecce Homo - (łac.) dosłownie: Oto Człowiek. Słowa te miał wypowiedzieć Piłat ukazujący Chrystusa ludowi żydowskiemu. Zobacz w Wikipedii hasło Ecce Homo.
- ↑ Durendal lub Durandal - cudowny niezniszczalny miecz hr. Rolanda. Zobacz w Wikipedii hasło Durandal.
- ↑ Roland - rycerz średniowieczny, główny bohater francuskiego eposu rycerskiego Pieśni o Rolandzie. Zobacz w Wikipedii hasło Hrabia Roland.
- ↑ Krynolina - sztywna suknia uszyta z materiału rozpiętego na metalowych obręczach. Zobacz w Wikipedii hasło Krynolina.
- ↑ Saeta (hiszp., dosłownie: strzała lub strzałka) - bardzo stary typ spontanicznej pieśni religijnej mającej dużo elementów pochodzących ze stylu flamenco. Śpiewany, zwykle przy akompaniamencie gitary, w czasie procesji religijnych przechodzących przez miasta i miasteczka południowej Hiszpanii w czasie katolickich świąt Wielkiego Tygodnia. Zobacz też w angielskiej Wikipedii hasło: Saeta.
- ↑ Saeta - bardzo stary typ spontanicznej i żarliwej pieśni religijnej mającej dużo elementów pochodzących ze stylu flamenco. Śpiewany (zwykle przy akompaniamencie gitary) z wysokości balkonu unoszącego się nad przechodzącą przez miasta i miasteczka południowej Hiszpanii procesją w czasie katolickich świąt Wielkiego Tygodnia. Zobacz też w angielskiej Wikipedii hasło: Saeta.
- ↑ Zgodnie z symboliką, wywodzącą się jeszcze z czasów antycznych lilia oznacza niewinność, czystość i cnotę.
- ↑ Czerwony goździk to symbol męki Chrystusa i miłości czystej i prawdziwej.
- ↑ Saeta - bardzo stary typ spontanicznej i żarliwej pieśni religijnej mającej dużo elementów pochodzących ze stylu flamenco. Śpiewany (zwykle przy akompaniamencie gitary) z wysokości balkonu unoszącego się nad przechodzącą przez miasta i miasteczka południowej Hiszpanii procesją w czasie katolickich świąt Wielkiego Tygodnia. Zobacz też w angielskiej Wikipedii hasło: Saeta.
- ↑ W oryginale: saeteros, czyli dosłownie: łucznicy a w przenośni pieśniarze śpiewający Saetę - spontaniczną dewocyjną pieśń religijną. Przenośnia ta prawdopodobnie powstała w wyniku dostrzeżenia podobieństwa pomiędzy łucznikiem a pieśniarzem, który w religijnym zapale kieruje swoją gwałtowną pieśń w kierunku nieba - tak jak łucznik posyła swoją strzałę do celu. Zobacz też przypis do wiersza "Noc".
- ↑ W oryginale: saetas, czyli dosłownie: strzały lub strzałki a w przenośni pieśni Saety.
- ↑ Zgodnie z symboliką, wywodzącą się jeszcze z czasów antycznych, lilia oznacza niewinność, czystość i cnotę.
- ↑ Kordoba, Sewilla, Grenada — miasta w Andaluzji (południowa Hiszpania). Zobacz w Wikipedii hasła: Kordoba, Sewilla, Grenada.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Tarantula.
- ↑ Petenera - melancholijna, sentymentalna pieśń wykonywana zawsze z towarzyszeniem gitary i przeznaczona do tego aby przy niej tańczyć. Według legendy jej nazwa miała by pochodzić od śpiewaczki zwanej "La Petenera" (co dosłownie oznacza kobietę urodzoną w miasteczku Paterna de Rivera, położonym w hiszpańskiej prowincji Kadyks). Miała ona podobno wielką umiejętność uwodzenia mężczyzn i doprowadzania ich do zatraty, zguby i potępienia... Zobacz w Wikipedii hasło Petenera.
- ↑ Petenera - melancholijna, sentymentalna pieśń wykonywana zawsze z towarzyszeniem gitary i przeznaczona do tego aby przy niej tańczyć. Według legendy jej nazwa miała by pochodzić od śpiewaczki zwanej "La Petenera" (co dosłownie oznacza kobietę urodzoną w miasteczku Paterna de Rivera, położonym w hiszpańskiej prowincji Kadyks). Miała ona podobno wielką umiejętność uwodzenia mężczyzn i doprowadzania ich do zatraty, zguby i potępienia... Zobacz w Wikipedii hasło Petenera.
- ↑ Chodzi raczej o tę "brzydszą" połowę ludzkości, czyli wers można przetłumaczyć też jako męskość zatracona lub potępiona.
- ↑ W oryginale występuje słowo jacas a więc chodzi tu o kuce lub źrebaki ale w polskim kręgu kulturowym jeźdźcy apokalipsy używają raczej koni. Jednak tak do końca to nie wiadomo czy są to owi jeźdźcy, czy też może ofiary naszej tytułowej bohaterki.
- ↑ Falseta - krótka solowa improwizacja lub popis na gitarze wykonywany przez gitarzystę w czasie śpiewania pieśni flamenco lub towarzysząca tancerzom. Falsetę można z grubsza porównać do improwizowanych "kawałków" jazzowych lub bluesowych. Zobacz w Wikipedii hasło Falseta.
- ↑ W oryginale: dla martwego Chrystusa
- ↑ W oryginale: którzy mają serce w głowie
- ↑ De profundis - (łac.) z głębokości, z otchłani; początek Psalmu 130-tego zaczynającego się od słów "De profundis clamavi ad te Domine...". Zobacz też: Biblia Gdańska - Księga Psalmów, Psalm 130, Psałterz Dawidów - Psalm 130, De profundis
- ↑ W oryginale śpiewa gorrión, czyli nasz poczciwy wróbel. W polskiej tradycji poetyckiej śpiew słowika jest jednak bardziej romantyczny...
- ↑ Amparo - imię żeńskie popularne w Hiszpanii i Portugalii. Zobacz w Wikipedii hasło Amparo.
- ↑ Jaśmin, jaśminowiec - rodzaj krzewów z rodziny hortensjowatych o charkterystycznym intensywnym zapachu. Zobacz w Wikipedii hasło Jaśminowiec.
- ↑ Nard - aromatyczna waleriana występującą w Himalajach oraz w wysokich partiach górach Chin i Japonii, której korzenie wykorzystywano już w starożytnym Egipcie do produkcji kadzidła i olejków eterycznych oraz regulacji kobiecego cyklu; wzmianki o nim pojawiają się w Pieśni Salomona gdzie utożsamiany jest z żeńskim erotyzmem.
- ↑ Silverio Franconetti — jeden z najwybitniejszych śpiewaków tzw. "Złotej ery flamenco"; jego głos był zwany miodem z Alcarrii . Zobacz w angielskiej Wikipedii hasło Silverio Franconetti.
- ↑ Siguiriya (także: seguidilla) — popularny typ tańców i pieśni ludowych flamenco, wyróżniają się zwartą liryką i dużą emocjonalnością. Zobacz w Wikipedii hasło Seguidilla.
- ↑ Glorietta — otwarta budowla z wieloma kolumnami i arkadami, przykryta kopułą. Zobacz w Wikipedii hasło: Glorietta.
- ↑ Juan Breva - jeden z najwybitniejszych śpiewaków flamenco, spopularyzował malagueñę, jeden z prostszych styli flamenco. Zobacz w Wikipedii hasło Juan Breva.
- ↑ Malaga — miasta w Andaluzji (południowa Hiszpania). Zobacz w Wikipedii hasło: Malaga.
- ↑ La Parrala - wielka śpiewaczka pieśni flamenco. Zobacz w Wikipedii hasło La Parrala.
- ↑ Meduza - według mitologi greckiej przerażająca istota, która zamiast włosów miała węże, a jej spojrzenie zamieniało żywe istoty w kamień. Zobacz w Wikipedii hasło Meduza.
- ↑ Szeptucha - kobieta uprawiająca magię, zamawiająca lub odczyniająca uroki. Zobacz w Wikipedii hasło Szeptun.
- ↑ W oryginale "w głębi piasku".
- ↑ W oryginale wyraz zasiew nie występuje.
- ↑ W oryginale wyraz wieża nie występuje.
- ↑ Malagueña - hiszp.: dosłownie "pochodzący z Malagi" ale także nazwa oznaczająca pewien typ tańców i pieśni flamenco o swobodnej budowie i silnych akcentach emocjonalnych. Zobacz w Wikipedii hasło Malagueña.
- ↑ Tuberoza - rodzaj agawy. Zobacz w Wikipedii hasło Tuberoza.
- ↑ Marina - mały port jachtowy. Zobacz w Wikipedii hasło Marina.
- ↑ Kordoba - miasto w południowej Hiszpanii. Zobacz w Wikipedii hasło Kordoba.
- ↑ Nokturn - cicha nastrojowa muzyka instrumentalna inspirowana poetyckim nastrojem nocy. Zobacz w Wikipedii hasło Nokturn.
- ↑ Carmen - imię żeńskie pochodzenia hiszpańskiego.
- ↑ Sewilla - miasto w Hiszpanii, stolica Andaluzji. Zobacz w Wikipedii hasło Sewilla.
- ↑ W oryginale: Dziewczęta, zasłońcie kotary! Ponieważ tłumacz nie mógł znaleźć rymu do tych strof zdecydował się zamienić je na zbliżone znaczeniowo wyrażenie. Bo w sumie chodzi o to aby dzieci nie patrzyły na tańczącą po ulicach siwą kobietę...
- ↑ Andaluzja - region położony na południu Hiszpanii. Zobacz w Wikipedii hasło Andaluzja.
- ↑ Polifem - jeden z Argonautów (mitologia grecka). Zobacz w Wikipedii hasło Polifem.
- ↑ Fakir - hinduski asceta. Zobacz w Wikipedii hasło Fakir.
- ↑ Gra słów: crótalo to stara hiszpańska nazwa kastaniet ale słowo to także znaczy "grzechotnik" (nazwa węża). Zobacz w Wikipedii hasła Grzechotnik i Kastaniety.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Opuncja.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Laokoon.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Pelota.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Dafne.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Attis.
- ↑ Zobacz w Wikipedii hasło Agawa
- ↑ W oryginale: w kanale "irygacyjnym" bądź "nawadniającym", a więc "życiodajnym" co jest oczywiste dla ludów południa borykających się zwykle z niedostatkiem wody ale niekoniecznie musi być od razu zrozumiałe dla ludzi północy.